Tự hào về Ông Nội – Chủ Hãng Chè Đồng Lương
“Trà giữ hồn xưa, tinh hoa Hà Nội.
Chén truyền quốc vị, thanh nhã muôn đời.”
Hôm nay, ngày giỗ Ông, con cháu cùng nhau quây quần bên bàn trà và nhắc nhớ những kỉ niệm về một huyền thoại xưa của Hà Nội hồi đầu thế kỉ XX: Đó chính là Ông nội chúng tôi – Chủ Hãng Chè Đồng Lương, người đã ghi dấu ấn như một anh hùng thầm lặng trên thương trường, góp sức vào phong trào chấn hưng thực nghiệp thời kì đó.
Đất nước ta nằm trong ách đô hộ thực dân, nền kinh tế lệ thuộc nặng nề vào ngoại thương. Trong bối cảnh đó, dần xuất hiện các phong trào ‘Nội hóa’, ‘Chấn hưng thực nghiệp’, khuyến khích người dân ủng hộ hàng Việt Nam, phát triển kinh tế dân tộc. Ông Nội tôi – Chủ Hãng Chè Đồng Lương – là một trong những doanh nhân đi tiên phong trong phong trào này.
Là một nhà tư sản yêu nước, Ông hiểu rõ nỗi đau của việc đồng bào mình phải tiêu dùng hàng ngoại, còn hàng Việt thì bị chèn ép, coi thường. Ông từng viết: “Quý khách hỡi đang hồi kinh tế… Kiếm đồng tiền chẳng dễ gì đâu. Sông Ngô ai chẳng bắc cầu, gánh vàng đổ mãi, thêm đau lòng vàng!” Đó là tiếng lòng của một doanh nhân nhìn thấy sự bất công trong thương trường, và nỗi xót xa khi công sức mười năm nghiên cứu để chế tạo chè Việt tinh tường vẫn phải cạnh tranh gay gắt với hàng ngoại.
Với ý chí kiên cường, Ông đã xây dựng và phát triển thương hiệu Chè Đồng Lương, kêu gọi người Việt uống chè Việt, ủng hộ sản phẩm nội địa. Những câu hiệu như: ‘Chấn hưng thực nghiệp, ta uống chè ta; Đồng tiền bỏ ra, đồng bào được lợi’ thể hiện rõ tinh thần tự cường dân tộc. Tuy nhiên, sự thành công và khí phách của Ông cũng khiến đối thủ ngoại quốc tìm cách phá hoại: Làm hàng giả, cho người tới hãng để đe dọa, ám hại, hòng dập tắt phong trào nội hóa.
Để Đảm bảo an toàn cho Ông: Bộ Nội Vụ đã cấp phép cho Ông mang súng
Bất chấp những khó khăn và hiểm nguy, Ông Nội tôi đã khẳng định vị thế thương hiệu Đồng Lương. Với phương châm: ‘Chấn hưng nền nội hóa, rạng vẻ khắp thương trường’, sản phẩm chè Đồng Lương đã góp phần tạo nên niềm tự hào dân tộc, minh chứng rằng người Việt hoàn toàn có thể làm ra sản phẩm tinh tế, cạnh tranh với thế giới.
Ông Nội tôi không chỉ dừng lại ở vai trò một doanh nhân. Với tinh thần yêu nước và trách nhiệm xã hội, Ông đã tham gia nhiều phong trào có ý nghĩa lớn lao. Ông tham gia Hội Cứu quốc, đóng góp sức người, sức của vào công cuộc vận động độc lập. Ông tích cực tham gia Hội truyền bá quốc ngữ, góp phần gieo mầm chữ quốc ngữ – công cụ khai dân trí, chấn hưng văn hóa. Trong những năm đói kém, Ông còn đứng trong hàng ngũ của Hội cứu đói, trực tiếp quyên góp, cứu trợ đồng bào vượt qua nạn đói 1945. Khi kháng chiến bùng nổ, Ông Nội còn nhận đỡ đầu Trung đoàn 209 – Sông Lô, một đơn vị chủ lực của Quân đội nhân dân Việt Nam. Đó là minh chứng rằng một doanh nhân có thể đồng thời là một người yêu nước, góp sức cả trên thương trường lẫn chiến trường.
Những đóng góp của Ông đã không bị rơi vào quên lãng. Ông từng nhận được thư cảm ơn của các hội, đoàn thể cứu quốc, cứu đói, và thậm chí Phủ Chủ tịch lâm thời đã tặng thưởng huân chương, huy chương, ghi nhận công lao của Ông. Những bức thư cảm ơn ấy, những tấm bằng khen ấy, đến nay vẫn còn là kỷ vật quý giá trong gia đình – minh chứng cho một tấm lòng yêu nước của một nhà tư sản dân tộc.
Đối với tôi – thế hệ con cháu – Ông Nội không chỉ là một Chủ Hãng chè, mà còn là biểu tượng của một nhà tư sản – doanh nhân dân tộc đã lựa chọn con đường gắn bó với vận mệnh đất nước. Ông dùng hương chè để khơi dậy lòng tự tôn dân tộc, dùng của cải để cứu đói đồng bào, dùng tấm lòng để đông viên, khích lệ chiến sĩ. Đó là một di sản tinh thần vô giá, để hôm nay khi chúng ta tiếp nối truyền thống phát động phong trào: Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam (Chỉ thị 03-CT/TW 19.05.2021). Câu chuyện về Ông không chỉ là hồi ức gia đình, mà còn là minh chứng sống động về mối liên kết giữa kinh doanh – văn hóa – lòng yêu nước trong lịch sử dân tộc Việt Nam.
Ngày 26/09/2021
Tác giả: Anh Phạm Kỳ Dương
